Budowę obiektów strategicznych, w tym schronów (bunkrów) dla pociągów specjalnych i pancernych Niemcy  opanowali do perfekcji. W lesie, 4 km od Spały ( okolice Tomaszowa Mazowieckiego) znajduje się zachowany w doskonałym stanie 380 metrowy betonowy schron kolejowy w Konewce  oraz 355 metrowy schron w Jeleniu.  Bunkier w Konewce, udostępniony dla zwiedzających robi imponujące wrażenie. Budowla ma kształt ostrołuku, wewnątrz na całej długości znajduje się torowisko kolejowe. Poniżej zejścia prowadzą do równoległego, węższego korytarza podzielonego stalowymi drzwiami na pomieszczenia dla służb obsługujących pociągi.

Znajdujące się nieopodal mniejsze schrony mieszczą agregaty prądotwórcze, kotłownie i wentylatory, dzięki którym podziemnymi kanałami świeże, ogrzane powietrze jest tłoczone do schronu kolejowego. W innych schronach znajdowały się kotłownie, studnia i zbiorniki wody. Według niemieckich danych do budowy kompleksów w Konewce i Jeleniu zużyto 75100 m3 betonu.

Pod koniec 1939r. w Spale został utworzony niemiecki ośrodek dowodzenia Ober-Ost obejmujący Generalne Gubernatorstwo i Prusy Wschodnie.  Budowę ufortyfikowanych centrów dowodzenia dla dowództwa Grupy Armii Środek umiejscowiono we wsiach Konewka i Jeleń. Przy budowie pracowało ok. 3000 robotników z Niemiec, Austrii oraz ok. 1500 Włochów. Utworzono dla nich obozy w Tomaszowie i Białobrzegach. Zatrudniano również Polsków, w transporcie i do zadań pomocniczych, lecz nie byli oni dopuszczani do prac w bezpośrednim zasięgu powstających obiektów.  Schron w Konewce zbudowano na dużej, leśnej polanie. Schron w Jeleniu  usytuowano w pobliżu stacji kolejowej, zamkniętej uprzednio dla ruchu pociągów osobowych.

Budowa schronów trwała do czerwca 1941r. W bunkrach mieściły się całe składy pociągów sztabowych, z których kilka wykorzystano jako ruchome ośrodki dowodzenia. Betonowe bunkry stanowiły zabezpieczenie przed bombami lotniczymi i atakiem gazowym. Na kwatery dla kierownictwa budowy, kwatery oficerskie i kasyno zajęto kilka budynków i willę w Spale. Zbudowano także kilkanaście drewnianych baraków.

Schrony nie zostały wykorzystane jako ośrodek dowodzenia przed i po rozpoczęciu wojny z ZSRR  22.06.1941r. Powodem tego było umiejscowienie dowództwa w kompleksie schronów  niedaleko kwatery głównej Hitlera, na którą wybrano Wofschanze koło Kętrzyna. Ponadto sztaby wojskowe musiały przesuwać się za wojskami Wermachtu, które kierowały się na wschód.  W 1944r. w schronach w Konewce i Jeleniu znajdowały się niemieckie magazyny i składy remontowe. Pracowali w nich jeńcy rosyjscy i przymusowi robotnicy z Tomaszowa i okolic. Pod koniec wojny schrony służyły jako skład bomb i amunicji. W 1945r. Niemcy opuścili Konewkę. Do 1946r. bunkier w Konewce rozminowywano i demontowano wyposażenie. Od początku lat  50-tych schrony były wykorzystywane jako magazyny Centrali Rybnej – w Konewce do lat 70-tych, w Jeleniu do 1990r. Następnie do końca lat 90-tych dysponowało nimi wojsko.

Trasa turystyczna „Bunkier w Konewce” działa od 2005r. Do zwiedzania udostępniony jest schron, w którym znajdują się pojazdy wojskowe, militaria, modele schronów i niemieckich pociągów. W schronie są umiejscowione wystawy dotyczące II Wojny Światowej, w tym dowództwa Ober–Ost w Spale, uzbrojenia, fortyfikacji, działalności ruchu oporu na tutejszym terenie. Podczas zwiedzania bunkra moją uwagę zwróciła duża ilość sprzętu wojskowego, broni i ciekawe wystawy zaopatrzone w opisy. Planując  wyprawę  należy się  odpowiednio ubrać, ponieważ w schronie jest zimno.

Udostępnione dla zwiedzających są także schrony techniczne: hydroforni, kotłowni i elektrowni połączonej ze schronem kolejowym 80-metrowym odcinkiem kanałów.  Na stoisku można kupić pamiątki, mapy i publikacje książkowe. Schron można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem. W weekendy kursuje kolejka turystyczna, a także są organizowane przejażdżki motocyklami i samochodami wojskowymi.  Najnowsza wystawa nosi nazwę: Czy tu wjechał „Złoty Pociąg” czyli Podziemne Atrakcje Turystyczne w Polsce.

Dane historyczne zostały opracowane w oparciu o publikację  „Konewka i Jeleń – Niemieckie stanowisko dowodzenia Anlage Mitte” M.J Szymańscy.